Zelulak
oso egitura txikiak dira eta gehienak ezin dira begi-bistaz ikusi.
Horretarako, mikroskopio bat behar dugu. Tresna horrek, lupa baten antzera,
behatzen ari gatzaizkion irudia handitzen du, eta horri esker, hobeto
ikusiko dugu nolakoak diren zelulak. Mikroskopioarekin luparekin baino gauza
askoz txikiagoak ikus daitezke.
1. Zelularen definizioa
Zelula, izaki bizidun guztien
oinarrizko unitatea da. Izaki bizidun zelulez osatuta daude. Oso txikiak
dira eta normalean, zelulak ikusteko, mikroskopioa behar da; edonola
ere, badira begi hutsez antzemateko batzuk, arrautza adibidez.2. Zelularen bizi funtzioak
Zelulek hiru bizi
funtzioak beren kabuz egiteko gaitasuna dute. Nutrizioa: ura eta elikagaiak
lortzen ditu eta hondakinak kanporatu. Erlazioa: inguruan gertatzen
diren aldaketei antzematen diete. Ugalketa: zatitu eta amen
ezaugarri bera dituzten umeak sortzen dituzte.
3. Zelula motak
Mota askotako
zelulak egon arren, bi talde nagusitan sailka daitezke: animalia
zelula eta landare zelula.
4. Zelularen atalak
Zelula
guztietan hainbat elementu komun daude: mintza, nukleoa,
organuluak eta zitoplasma. Landare zeluletan zelula
paretak eta kloropastoa aurkitzen da.
.png?attredirects=0)
5. Organismoak
Lurreko izaki bizidun guztiak zelulez osatuta daude.
Organismo sinpleenak zelulabakarrez osatzen dira.
Beste guztiak organismo zelulaniztunak dira.
6. Izaki zelulaniztunen antolaketa
Izaki
bizidun zelulaniztunetan, mota askotako zelulek bat
egiten dute, eta ehunak, organoak, apartau eta sistemak
eratzen dituzte. Zelula ehunak:
Muskulu ehuna, muskulu zelulek eratuta eta mugimenduaz
arduratzen da. Nerbio ehuna, nerbio
zelulek eratuta eta estimuluak jasotzeaz eta horiei
erantzuteaz arduratzen da. Ehun epiteliala,
zelula epitelialek eratuta eta organismoaren gainazala
estaltzeaz arduratzen da. Hezur ehuna, hezur
zelulek osatuta eta eskeletoari sendotasuna ematen dio.